Aptal Bombalarla Akıllı Harekât Yapılabilir mi?

Video kaydında, kanat altına yerleştirilmiş GoPro tipi yüksek çözünürlüklü kameralar ve klasik (güdümsüz) tipte genel maksat bombaları ile donatılmış Su-24'lerin kalkışı, bombalarını bırakmaları ve üsse dönüşleri görülüyor.

Yaklaşık 1:30 dakikalık video, Rusya'nın Suriye'de sürdürdüğü harekâtla tekrar gündeme gelen Rus hava kuvvetlerinin etkinliği ve modernizasyonu konusuna dair ipuçları sunmakta.

Videoda önce, ODAB-500PMV tipi termobarik bombalardan iki adedini gövde altında taşıyan "Beyaz 71" gövde numaralı bir Su-24M tipi uçağın pist başına ilerleyişi görülüyor. Bunu, "Beyaz 72" gövde numaralı (kuyruk numarası RF-95103; seri numarası: 1341611) Su-24M2 tipi bir uçağın kalkışı takip ediyor. Videonun ortalarına doğru bu uçak, gövde altında taşıdığı iki adet OFAB-250-270 tipi klasik genel maksat bombasını, orta - yüksek irtifadan bırakıyor. Video, uçağın Hmeymim Hava Üssü'ne dönüğü ve inişi ile bitiyor.


Beyaz 72, Su-24'ün Rus Hava Kuvvetleri'ndeki en güncel modeli olan Su-24M2 tipi bir uçak. 24.11.2015 tarihinde Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-16 tarafından AIM-9X füzesi ile vurularak düşürülen Su-24M'nin, yeni aviyonik sistemlerin eklenmesi ile güncellenmiş bir türevi. NAPO (Новосибирский авиационный завод; Novosibirsk Uçak Üretim Kurumu) tarafından geliştirilen bu modernizasyon paketi, gece veya kötü hava şartlarında görev yapabilme kabiliyeti kazandırmak üzere gelişmiş seyrüsefer ve hedefleme sistemleri ile donatılmasını kapsıyor.

Su-24M2 modernizasyonun içeriği şu şekilde:

Yeni başüstü gösterge (HUD; Head Up Display)
GLONASS küresel konumlama sistemi destekli seyrüsefer yeteneği
Kokpitte renkli çok işlevli gösterge (MFD; Multi Function Display)
Kuyruk dikmesinin her iki yanına eklenmiş yeni chaff / flare salıcıları
Gövde ağırlığının azaltılması, elektronik ve güç alt sistemlerinin yenilenmesi

Proje kapsamında modernize edilen ilk uçak Liptesk'te testlere 1999 yılında başladı. 2003 yılına kadar devam eden bu sürecin ardından ilk altı uçak 6988'nci Üs'te 2007 yılında hizmete girdi.

Su-24M2'ler, Lipetsk'teki 4'ncü Harbe Hazırlık ve İntibak Merkezi'nde ve Hurba'daki 6988'nci Hava Üssü'nde hizmete girdi. Su-24M2'ler Rus Hava Kuvvetleri'nde ağırlıklı olarak, Su-24M'lere hedef tespit ve tayin görevlerinde kullanılıyor. 2009 yılı sonunda 32'nci ve son uçağın teslimatı ile proje tamamlandı. Dolayısıyla Rus Hava Kuvvetleri envanterinde, Su-24'ün gece veya kötü hava şartlarında hassas taktik bombardıman görevi icra edebilecek yegâne modelinden 32 adet bulunuyor.

Yakın (?) hava desteği: Su-25, oldukça yüksek bir irtifadan klasik bomba atıyor

Görüntülere göre Su-24M2'nin saldığı bombalar ise, yaklaşık 270kg ağırlığa sahip olan OFAB-250-270. 94kg TNT harp başlığına sahip bu genel maksat bombaları, ABD yapımı Mk82'nin Rus muadili. Herhangi bir güdüm ya da rota düzeltme sistemleri bulunmuyor. Bu tür bombalara literatürde "dumb bomb" (aptal bomba) denir, hedefe doğru kendi kendine gitme yetenekleri olmadığı için.

Daha da ilginci, Su-24M2 uçağı bu bombaları görece yüksek bir irtifadan bırakıyor. Kameranın balık gözü çekimi nedeniyle irtifa tayini yapmak oldukça güç, ancak büyük kısmı meskûn mahalde konuşlanmış terörist unsurlara karşı yürütülmekte olan bir hava harekâtının teknik ve taktikleri ile kesinlikle uyuşmayan bir uygulama.

Bu videodakine benzer örnekler daha önce de yayınlanmıştı. Örneğin hava harekâtının ilk günlerinde Rus Savunma Bakanlığı tarafından yayınlanan bir videoda, bir tepenin eteklerindeki sığınağa ardı ardına bırakılan bombaların hedeften uzağa düştükleri görülüyordu. Hedef bilahare gece bombardımanı ile imha edilmişti. 23.12.2015 tarihinde yayınlanan bir videoda da, lazer ile işaretlenen iki ayrı hedefe bırakılan bombaların bir hayli uzak mesafeye düştükleri görülüyor. Sputnik haber ajansı tarafından Kasım yaında yayınlanan ve Rus yetkililerin hava kuvvetlerinin Suriye'de sadece terörist hedeflerini vurduğunu iddia ettikleri ile ilgili bir haberde kullanılan görsel ise ironikti: Görselde, Su-25 (NATO kodu "Frogfoot") tipi bir yakın hava desteği uçağı, orta irtifadan OFAB-250 klasik bombalarını bırakıyordu.

Bu, Rusya'nın Suriye'de tamamen eski usül, klasik mühimmatlarla harekât yaptığı anlamına gelmiyor. Tam tersine, hassas güdümlü bomba ve füzelerin kullanımı söz konusu. Ayrıca Hazar Denizi'ndeki savaş gemileri ve Doğu Akdeniz'deki Rostov na Donu denizaltısından ateşlenen 3M-14 Kalibr seyir füzelerinin kullanımı dikkat çekici idi.

Ne var ki, Rus Hava Kuvvetleri, bundan daha iyisine yeterli oranda sahip değil.

Rusya'nın Suriye'ye sevkettiği taktik bombardıman uçaklarından Su-34, Su-24'ün halefi olmak üzere geliştirilmişti. Hassas güdümlü silah sistemleri ile yapılan saldırılarda daha ziyade bu uçak kullanılmakta. Bugüne kadar kullanıldığı tespit edilen veya Rus yetkililerce açıklanan güdümlü silahlarşunlar:

KAB: Rus üretimi güdümlü bombalar "KAB" kodunu taşıyor. Bunlardan KAB-500, 500kg'lik bomba ailesi ve en yaygın kullanılanı. Elektrooptik güdümlü KAB-500Kr Suriye'de kullanılırken görüntülendi. Lazer güdümlü KAB-500L'nin kullanıldığına dair haberler mevcut olsa da henüz fotograflanmış değil. GLONASS güdümlü (ABD'nin GPS güdümlü JDAM muadili) KAB-500S de yakın zamanda kullanıldı. Bu bombadan, yüksek maliyeti nedeniyle Rus Savunma Bakanlığı tarafından yüksek miktarlarda alınmamıştı.

KAB serisinin 1,500kg'lik lazer güdümlü versiyonu olan KAB-1500L sadece Su-34'lerde kullanılabiliyor. Bu bombanın Suriye'de kullanıldığı bildirilmişti.

ABD'nin GBU-39 SDB (Small Diameter Bomb) GPS güdümlü bombasının muadili olan KAB-250'nin geliştirme ve test faaliyetleri sürmekte. Sputnik haber ajansı bu bombanın Suriye'de test edildiğini bildirmişti.

Bu bombalara ilaveten Su-34 ve Su-24'ler tarafından H-29 (NATO kodu AS-14 "Kedge") ve H-25 (AS-10 "Karen") füzeleri de kullanılıyor. Suriye'de bu füzelerin lazer güdümlü H-29L ve H-25L türevleri ateşlendi. Her ikisi de 1970'li yıllarda geliştirilen bu füzeler, ABD'nin AGM-65 Maverick füzesi ile benzerlikler taşıyor.

Anılan güdümlü bomba ve füzeler çok yaygın bir biçimde kullanılmıyor. Bunun iki olası nedeni olabilir:

1. Uçakların yüksek uçuş görev sayıları ve buna bağlı olarak sarfedilen mühimmatın yüksek miktarı. Bu, zaten maliyeti yüksek olan güdümlü silahların kullanımını zorlaştırıyor olabilir. Nitekim Rusya'nın Suriye'de güdümlü bomba ve füze ailesinden özellikle lazer güdümlü olanları tercih ettiği görülüyor.

2. Hedef tespit ve takip sistemlerindeki yetersizlik. Rusya, ABD ve Batı'nın aksine uçaklara takılan hassas hedefleme ve seyrüsefer podu geliştirmede başarılı olamadı. Bu alanda ürüne dönüşmüş tek proje, Sapsan hedefleme podu idi. MiG-29 ile Su-27 ve türevi uçaklar için 1990'lı yıllarda geliştirilen bu pod seri üretime girmedi. Rus uçakları, elektrooptik hedef tespit ve lazerle işaretleme için gövdeye monteli / tümleşik sistemleri kullanmaktalar. Örneğin Su-34'te, Platan adlı bir TV/lazer sistemi kullanılıyor. Dahası Rusya, 2008 yılında Fransa ile, Damocles hedefleme podunun üretimi için lisans anlaşması imzalamıştı, ancak bu, diğer savunma programları gibi Ukrayna krizi sonrası uygulanan yaptırımlar nedeniyle rafa kalktı.

Suüstü gemileri ve denizaltılardan ateşlenen seyir füzelerinin kullanımı, ABD ve Batı'ya karşı verilen bir mesaj olarak algılanmıştı. Bu silah sistemlerinin etkinliği ve isabet hassasiyeti ile ilgili güvenilir bilgi mevcut değil. Ancak kullanımlarını bir çeşit test olarak görmek mümkün: Elde edilen veriler ile seyrüsefer ve isabet hassasiyetlerinin artırılmasına yönelik iyileştirme çalışmaları yürütülüyor olabilir.

Suriye'de rejime karşı savaşan gruplar ve IŞİD'e karşı düzenlenen harekâtlarda hedef gözetiminde çok hassas davranılmaması bilinçli bir tercih olabilir. Ancak özellikle yakın hava desteği görevlerine yönelik olarak, dost birlikler ve/veya sivil halkın kayıplarını önlemek için hassas güdümlü silahların kullanımı artık elzem hale gelmiş durumda. Kaldı ki, her ne kadar birim maliyetleri yüksek olsa da, hassas güdümlü silah sistemleri, hedefi bertaraf etmek için gerekli uçuş ve sarf edilmesi gereken mühimmat sayısından tasarrufu sağlarlar.

Özellikle 2008 Gürcistan Savaşı'ndan sonra yeniden yapılanma ve modernizasyon faaliyetlerine hız veren Rus ordusu, Suriye'deki harekâtı Batı'ya karşı bir güç gösterisi ve imaj tazeleme operasyonu olarak kullanmakta. Bu açıdan bakıldığında, Su-30 ve Su-34 gibi yeni nesil uçakların, Kalibr gibi uzun menzilli seyir füzelerinin kullanımı etkileyici olsa da, modern hedef tespit ve seyrüsefer sistemlerinin noksanlığı ile eski usül klasik bombaların kullanıldığı bombardımanlar, Rus Hava Kuvvetleri'nin dönüşümünü tam olarak tamamlayamadığını düşündürüyor. Modern savaş uçağı ve mühimmat projeleri mevcut olsa da, ABD ve Batı'nın 20 - 25 yıl önce yakalamış olduğu seviyeye yaygın ve etkin biçimde erişilememiş olduğu görülüyor.